Ali H. Ghasemi's profile picture
وبسـایت شخصـی

علی حسین قاسمی

Logo
thumbnail

catalog

فهرست، فهرست‌کردن، فهرست‌نوشتن؛ کاتالوگ

سیاهه‌ٔ جامعی از کتاب‌ها، ادواری‌ها، نقشه‌ها، و دیگر مواد یک مجموعه، که به ترتیبی نظام‌مند (معمولاً الفبایی و برمبنای نام پدیدآورنده، عنوان، و/ یا موضوع) به‌منظور تسهیل در بازیابی مرتب شده‌اند. در اکثر کتابخانه‌های نوین، فهرست‌های برگه‌ای به رکوردهای کتابنگاشتی ماشین‌خوان تبدیل شده و به‌صورت برخط نیز دسترس‌پذیرند. هدف از یک فهرست کتابخانه‌ای (آنگونه که توسط «چارلز سی. کاتر» (Charles C. Cutter) در «قواعد فهرست لغتنامه‌ای» (Rules for a Dictionary Catalog)، ۱۹۰۴ آمده و بعداً توسط «بودان اس. واینار» (Bohdan S. Wynar) در «مقدمه‌ای بر فهرستنویسی و رده‌بندی» (ntroduction to Cataloging and Classification) اصلاح شده)، ارائه‌ٔ انواع شیوه‌ها یا نقاط دسترسی به اطلاعات موجود در مجموعه، به کاربران است‌؛ یعنی:

۱) قادرساختن فرد به یافتن هر اثر، چه در قالب چاپی و چه غیرچاپی منتشر شده باشد، در‌صورتی‌که یکی از موارد زیر مشخص باشد‌:

     الف. پدیدآورنده،

ب. عنوان،

ج. موضوع؛

۲) نشان‌دادن آنچه که کتابخانه در اختیار دارد:

الف. از یک پدیدآورنده‌ی مشخص،

ب. در یک موضوع مشخص و موضوعات مرتبط با آن،

ج. در نوع بخصوصی از متون؛

۳) کمک به انتخاب یک اثر‌:

الف. از نظر ویراست کتابنگاشتی،

ب. از نظر ویژگی آن ‌(ظاهری یا محتوایی).

آماده‌کردن مدخل‌های فهرست کتابخانه (که فهرستنویسی نامیده می‌شود) به‌وسیله‌ٔ کتابداری که فهرستنویس نام دارد انجام می‌شود.

املای بریتانیایی‌:

catalogue

کوته‌نوشت:

cat.

مقایسه کنید با:

bibliography; index

نیز نگاه کنید به:

classified catalog; dictionary catalog; divided catalog; online catalog

در معنای عام‌تر، هر سیاهه‌ای از مواد که به‌صورت نظام‌مند، معمولاً همراه با اطلاعات توصیفی مختصری که در هر مدخل درج می‌شود، برای یک منظور خاص تهیه می‌شود؛ مثل کاتالوگ ناشر، کاتالوگ حراجی، کاتالوگ نمایشگاهی، یا کاتالوگ فیلم‌های اجاره‌ای. کاتالوگ‌های فروش معمولاً دارای تصاویر بسیاری هستند.