«سکر» و «موریسن» (Secker and Morrison: 2016, p.211) سواد حق تکثیر (copyright literacy) را اینگونه تعریف کرده‌اند:
«کسب و ابراز دانش، مهارت‌ها و رفتارهای مناسب به‌منظور تأمین امکان خلق و استفادۀ اخلاقی از مواد دارای حق تکثیر.»
حق تکثیر سنتاً و اساساً برای کتابخانه‌ها موضوعی در قلمرو حاکمیت یا تابعیت اطلاعات بوده است- حفاظت از یک مؤسسه در برابر ادعاهای تخلف از راه قفل کردن فرایندها و روندها. اما سواد حق تکثیر (یا آموزش حق تکثیر) وجهی با اهمیت فزاینده در حوزۀ سواد اطلاعاتی است. این اصطلاح نخستین بار در سال ۲۰۱۲ در بلغارستان توسط «تانیا تودورووا» (Tania Todorova) مورد استفاده قرار گرفت که پیمایشی را در بارۀ سطح دانش و درک کتابداران از حق تکثیر انجام داد و نام آن را «سواد حق تکثیر» گذاشت. این پیمایش متعاقباً در ۱۴ کشور انجام شد و نیاز به آگاهی بیشتر از مباحث حق تکثیر در حرفۀ کتابداری را آشکار ساخت. از آن تاریخ، و با گسترش این پیمایش به کشورهای دیگر- مهم‌تر از همه بریتانیا، پژوهشگران کوشیده‌اند تعریف دقیق‌تری از این اصطلاح ارائه دهند. این امر روشن ساخته است که سواد حق تکثیر تنها به معنای برهم‌انباشتن دانستنی‌های مربوط به حق تکثیر نیست؛ بلکه مهارت‌ها و رفتارهای همایند عملی را که موجب به‌کارگیری اثربخش آن مطالب می‌گردد را نیز دربرمی‌گیرد. کتابداران و متخصصان حق تکثیر به عنوان آموزشگر، تسهیلگر، و الگو، نقش اصلی را برای دیگران ایفا می‌کنند.
در بررسی پدیده‌نگاشتی تجارب کتابداران بریتانیا از حق تکثیر، «موریسن» و «سکر» (۲۰۱۷) به «ماهیت دوگانۀ» سواد حق تکثیر اذعان می‌کنند که به موجب آن، کتابداران در عین حالی که درک خود از حق تکثیر را توسعه می‌دهند، قادرند دیگران را آموزش دهند و پشتیبانی کنند. کتابداران از بسیاری جهات در موقعیت منحصربه‌فردی قرار دارند که به آنان امکان می‌دهد این نقش را بر عهده بگیرند؛ چراکه می‌دانند محتوای دیجیتالی چگونه به دست می‌آید و چگونه از طریق توافقات و مجوزها، دسترسی به این محتوا تأمین می‌شود. در برخی موارد، آنان قانوناً ملزم‌اند که در بارۀ شرایط توافقات صدور مجوز، به کاربران آموزش دهند. مثلاً بسیاری از کتابداران در بریتانیا مسئول مدیریت توافقات صدور مجوز برای «سازمان‌های مدیریت جمعی» (Collective Management Organisations) همچون «آژانس صدور مجوز حق تکثیر» (Copyright Licensing Agency) هستند. شکست سیستمیک در آموزش شرایط «مجوز آموزش عالی» (CLA, 2016) این آژانس به کاربران را می‌توان نوعی نقض پیمان دانست. بنابراین، تعجب‌آور نیست که مفهوم «سواد حق تکثیر» هر روز موجب اصطکاک چشمگیری می‌گردد، و کتابداران می‌توانند موجب آگاهی قابل‌توجهی در این زمینه شوند.
مراجع
UK Copyright Literacy (2018) Available at: https://copyrightliteracy.org
Morrison, C and Secker J. (2015) Copyright Literacy in the UK: a survey of librarians and other cultural heritage sector professionals. Library and Information Research. 39 (121)
Morrison, C & Secker, J. (2017). Understanding librarians’ experiences of copyright: findings from a phenomenographic study of UK information professionals. Library Management, 38 (6/)
Secker, J and Morrison, C. (2016) Copyright and E-learning: a guide for practitioners. Facet publishing: London. Chapter 6: Copyright education and training available online.
Todorova, Tania et. al. (2017) Information Professionals and Copyright Literacy: A Multinational Study. Library Management, 38 (6/7).
Todorova, T., Trencheva, T., Kurbanoğlu, S., Dogan G., & Horvat, A. (2014) A Multinational Study on Copyright Literacy Competencies of LIS Professionals. Presentation given at 2nd European Conference on Information Literacy (ECIL) held in Dubrovnik. October 2014. Retrieved March 13, 2015 from http://ecil2014.ilconf.org/wp-
منبع: https://infolit.org.uk/definitions-models (اسفند ۹۶)